Terapi Yaklaşımlarımız

Narrative Terapi

Psikoloji alanı birçok yaklaşımı bünyesinde barındıran geniş bir yelpazedir. Narrative Terapi bu yaklaşımlar arasında, insanı problem olarak görmeyen, her kişinin kendi hayatının uzmanı olduğuna inanan, insanı bir bütün olarak (yaşanan zorluklar ve problemlerin yanı sıra sahip olunan becerilerin, bilgi birikimlerinin bir arada olduğu) gören bir yaklaşımdır. Narrative terapinin temel ilkelerinden birini, “kişi problem değildir; problemin kendisi problemdir” ifadesi açıklar. Bu yaklaşım, insanı problemlerin ötesinde, daha büyük bir resim içerisinde değerlendirmeyi tercih eder. 

Narrative terapi sürecinde, kişinin hayatındaki problemlerin etkileri kişiden ayrı tutularak ele alınır. Terapiye başvuran kişi ile terapist, problemlerin etkilerini ve problemlerin dışındaki alanları keşfetmek için birlikte bir yolculuğa çıkarlar. Bu yolculukta, şoför koltuğuna danışan oturur. Terapist ise danışanın yanındaki koltukta oturarak ona eşlik eder. Her iki kişinin de etkin olarak yol aldığı bir süreçtir.  Terapilerde, kişinin yaşadığı problemlerin etkilerini, kaynaklandığı nedenleri fark etmesinin yanı sıra hayatında kendisine yardımcı olan baş etme yollarını, becerileri, değerleri ve kişileri de keşfetmesi amaçlanır. Narrative terapi sürecinde, kişinin kendi hayatını yeniden anlamlandırmasında terapistin soracağı etkili sorularla kişiye eşlik etmesi önemlidir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Bilişsel Davranışçı Terapi, psikoloji alanında yapılan araştırmalar, öğrenme kuramları ve bilişsel psikolojinin temel ilkeleri ışığında geliştirilmiş bir psikoterapi ekolüdür. Terapi sürecinde, olayların kendisinden ziyade kişilerin olayları algılama ve yorumlama biçimleri ile çalışılır. Bu yöntem, bilişsel psikolojinin temelinde yer alan, kişinin deneyimlerini ve karşılaştığı olayları yorumlama biçiminin, duygular ve davranışlar üzerinde büyük bir etkisinin olması varsayımına dayanır. Genel anlamda, kişinin kendisi, çevresi, yaşadıkları ve geleceğiyle ilgili yorumları, düşünceleri ve değerlendirmeleri üzerine odaklanılır. Kişinin sorunu değerlendirirken baş etmesini zorlaştıran, olumsuz duygular deneyimlemesine neden olan yararsız düşünceler tespit edilir ve daha uyumlu, gerçekçi bir düşünme tarzının oluşmasına yardımcı olunur.*

Düşüncelerle birlikte, sorunun sürmesinde etkili olan ya da öfke, üzüntü, kaygı, utanç, çökkünlük gibi süreçle baş etmeyi zorlaştıran duyguların ortaya çıkmasına sebep olan davranışlar da tespit edilir. Bu davranışların, kişinin süreçle baş etmesini kolaylaştırıcı bir hale gelmesi ya da problemi ortadan kaldırabilecek şekilde yeniden düzenlenerek daha uyumlu hale gelmesi hedeflenir. 

*Kaynak: Türkçapar, H. (2018). Bilişsel davranışçı terapi temel ilkeler ve uygulama. İstanbul: Epsilon Yayınevi. 

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)

Kabul ve Kararlılık Terapisinden kısaca ACT olarak bahsedilir. ACT kısaltması Türkçe’ye eylem olarak çevrilir ve terapinin ana noktalarından birisi “değer odaklı eylemler” olduğu için bu kısaltma tercih edilir. ACT “eylem” vurgusundan da anlaşılacağı üzere davranışçı bir terapi olarak kabul edilir. Terapi sürecinde kişilerin rutin davranış örüntüleri, sahip oldukları değerler ışığında tekrar incelenir ve değer odaklı eylemler belirlenir.

ACT’in ana noktalarından bir diğeri ise varoluşçu bir yaklaşıma sahip olmasıdır. Hayatı ne için yaşadığımızı, cenaze törenimizde nasıl anılmak istediğimizi, kalbimizin en derinliklerindeki değerlerimizi ve kaygılarımızı keşfetmeyi hedefler. Bu gezegendeki kısa vakitte ne yapmak istediğimizle ve büyük resimde hangi noktaya temas etmek istediğimizle ilgilenir. Anlamlı, dolu ve zengin bir hayat yaşamaya ve hayatta kaçınılmaz olarak deneyimlenen acıların da kabul edilmesine yardımcı olur.

ACT anlamlı bir hayat sürdürmek ve acıların kabul edilmesine yardımcı olmak için şu yolları izler: kişiye acı veren duygu ve düşüncelerin etkisini azaltacak şekilde ele almayı sağlayan farkındalık becerileri gibi psikolojik beceriler öğretir. Bununla birlikte kişi için önemli ve anlamlı olanın keşfedilmesini sağlayarak değerler netleştirilir ve kişinin yaşamını zenginleştirecek hedeflerin planlanmasında, ortaya çıkan bu değerlerin yol gösterici ve motive edici olarak kullanılması sağlanır.

ACT terapisinin temel mesajlarından birisi şudur: “Kişisel kontrolün dışındakileri kabul et ve hayatını zenginleştirecek davranışları devam ettirmede kararlı ol”. Bu sayede kişilerin sorun-çözücü halden farkındalığa sahip bir minnettarlık haline geçmelerine yardımcı olmak hedeflenir.*

*Kaynak: Hasan Turan Karatepe &  K Fatih Yavuz (Çeviren). Kabul ve kararlılık terapisi ACT’i kolay öğrenmek. Russ Harris. Litera Yayıncılık, 2019.